افزایش شدید قیمت جهانی رم؛ بررسی دلایل و مشکلات

افزایش قیمت جهانی رم در سال ۲۰۲۵ به یکی از عجیب‌ترین اتفاقات دنیای سخت‌افزار تبدل شده‌است. در حالی‌که قیمت رم‌های DDR4 و DDR5 تا همین چند ماه پیش نزولی بود، اما حالا در بسیاری از مدل‌ها به بیش از دو برابر قیمت قبلی خود رسیده‌اند. پشت این افزایش ناگهانی قیمت، فقط یک دلیل وجود دارد: افزایش استفاده از هوش مصنوعی! در این مقاله از بخش اخبار فناوری در بلاگ پارس‌پک در مورد این موضوع و دلیل افزایش قیمت جهانی RAM به‌صورت کامل توضیح داده‌ شده‌است.

چرا قیمت رم به یکباره بالا رفته است؟

افزایش ناگهانی قیمت رم در دنیا به‌هیچ عنوان اتفاقی نیست. در سال ۲۰۲۵، قیمت رم به دلیل چند عامل مهم به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. یکی از دلایل اصلی، تقاضای بی‌سابقه برای رم در پروژه‌های هوش مصنوعی و دیتاسنترها است، جایی که نیاز به پردازش داده‌های عظیم و یادگیری عمیق، استفاده از حافظه‌های سریع را ضروری کرده است.
با این افزایش تقاضا، تولیدکنندگان بزرگ سخت‌افزار مانند سامسونگ، SK Hynix و Micron نیز به‌سرعت ظرفیت تولیدی خود را از بازار مصرفی جدا کرده و به سمت بازارهای AI رفته‌اند تا سود بیشتری کسب کنند. این یعنی تراشه‌های DRAM کمتری برای رم‌های دسکتاپ و لپ‌تاپ باقی می‌ماند و همین کمبود عرضه، باعث افزایش قیمت جهانی رم شده‌است.

در این میان سامسونگ نقش مهمی در تشدید جهش قیمت‌ها داشته است. طبق گزارش PhoneArena فاکتور فروش آنلاین رایگان که به نقل از رویترز منتشر شده، سامسونگ در هفته‌های اخیر قیمت رم را تا ۶۰ درصد افزایش داده و حتی مدل‌های ۳۲ گیگابایتی DDR5 در مدت کوتاهی از حدود ۱۴۹ دلار به ۲۳۹ دلار رسیده‌اند. این موضوع در گزارش رسمی Reuters نیز تایید شده و منابع داخلی گفته‌اند که سامسونگ به دلیل کمبود جهانی DRAM و تمرکز بر قراردادهای پرسود مربوط به دیتاسنترهای AI، عملا قیمت‌گذاری جدیدی برای بازار تعیین کرده است. نتیجه این سیاست‌ها تنها یک پیام واضح دارد: در کوتاه‌مدت انتظار کاهش قیمت رم چندان منطقی نیست و بازار مصرفی باید خود را برای یک دوره گرانی سنگین‌تر آماده کند.

دلایل افزایش قیمت ناگهانی رم در جهان

همان‌طور که در قسمت قبلی هم اشاره شد، افزایش قیمت رم در جهان فقط یک اتفاق لحظه‌ای یا نوسان موقتی در بازار نیست؛‌ پشت این جهش ناگهانی مجموعه‌ای از عوامل وجود دارد که همه آن‌ها حول افزایش بسیار بالای ابزارهای هوش مصنوعی می‌چرخند. در این قسمت مهم‌ترین عوامل این افزایش قیمت به‌صورت اختصاصی بررسی شده‌است:

افزایش تقاضا و کمبود تولید کننده

در سال ۲۰۲۵، تولیدکنندگان اصلی DRAM مثل سامسونگ، SK Hynix و Micron اعلام کردند که تمرکز خود را از تولید رم‌های مصرفی (DDR4 و DDR5 Desktop) به سمت حافظه‌های سروری و HBM تغییر داده‌اند؛ محصولاتی که سود بیشتری دارند و با سرعت بسیار بالایی در دیتاسنترهای AI مصرف می‌شوند. این تغییر ناگهانی ظرفیت، باعث شد عرضه رم برای بازار خانگی کاهش پیدا کند و همین کمبود، باعث جهش قیمت رم‌ها و به‌خصوص رم‌های بخش خانگی شده‌است.

مصرف بالای حافظه توسط ابزارهای هوش مصنوعی

مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی مثل GPT، Claude، Gemini و سیستم‌های مشابه، نیاز به حجم عظیمی از DRAM و به‌خصوص HBM دارند. دیتاسنترهایی که این مدل‌ها را اجرا می‌کنند، باید هزاران GPU و سرور را به‌طور همزمان تغذیه کنند و هر کدام از این سرورها به ده‌ها گیگابایت رم DDR5 مخصوص سرور نیاز دارند. این مصرف غیرطبیعی شرکت‌های هوش مصنوعی که به صورت ناگهانی بر صنعت تحمیل شده و افزایش تولیدی برای آن برنامه‌ریزی نشده، یکی از عوامل مهم در افزایش قیمت رم در جهان است.

قراردادهای درخواست رم از سوی شرکت OpenAI

یکی از موتورهای محرک اصلی این افزایش قیمت، قراردادهای بسیار بزرگ شرکت‌های پیشرو هوش مصنوعی مانند OpenAI است که قصد دارند تا ظرفیت سرورهای خود را تا چندین برابر افزایش دهند. این قراردادها که معمولاً شامل خرید انبوه DRAM، HBM و SSDهای سروری است، تولیدکنندگان را ناچار کرده بخش عمده خطوط تولید خود را برای پاسخ به این تقاضا رزرو کنند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که این قراردادها تا سال ۲۰۲۶ بسته شده‌اند و همین موضوع باعث شده حتی پیش از شروع تولید، بازار مصرفی با کمبود جدی مواجه شود.

چالش‌های تولید DDR5 و تاثیر آن بر بازار

تولید DDR5 برخلاف نسل‌های قبلی رم، فرایند پیچیده‌تری دارد؛ زیرا به تراکم بالاتر، کنترلرهای داخلی پیشرفته‌تر و تولید چیپ‌های DRAM با کیفیت بسیار بالاتری نیاز دارد. این موضوع در کنار تمام مواردی که در قسمت‌های قبلی برای افزایش تقاضا عنوان شد، چالش‌های مهمی است که در تولید رم‌های DDR5 وجود دارد. به‌صورت خلاصه، مهم‌ترین این چالش‌ها و اثر آن‌ها در بازار عبارت‌اند از:

کاهش عرضه نسخه‌های مصرفی DDR5 به دلیل انتقال خطوط تولید به سمت HBM و DDR5 مخصوص سرور

افزایش شدید قیمت کیت‌های DDR5 دسکتاپ در برخی مدل‌ها تا دو برابر نسبت به چند ماه قبل

افزایش زمان تحویل سفارش‌های تولید کننده‌های اصلی تجهیزات (OEM) برای لپ‌تاپ‌ها و دستگاه‌های جدید

افزایش فشار قیمتی روی تولیدکنندگان لپ‌تاپ و گوشی که مجبورند از قطعات گران‌تر استفاده کنند.

کاهش رقابت در بازار مصرفی با توجه به اینکه کارخانه‌ها ترجیح می‌دهند تولید محدود خود را برای مشتریان AI نگه دارند.

ریسک ادامه‌دار بودن گرانی DDR5 تا زمان متعادل شدن تقاضای هوش مصنوعی یا افزایش ظرفیت تولید جهانی

افزایش قیمت انواع رم چقدر بوده است؟

اگر چه تقریبا تمامی رم‌ها طی ماه‌های اخیر با افزایش قیمت مواجه شده‌اند، اما میزان این افزایش در مدل‌های مختلف لزوما یکسان نیست. در جدول زیر می‌توانید میزان این افزایش قیمت را در برخی از مدل‌های پرطرفدار، بر اساس گزارش PC Gamers و چند منبع معتبر دیگر مشاهده کنید:

افزایش قیمت رم روی افزایش قیمت کدام محصولات تاثیر خواهد گذاشت؟

افزایش قیمت رم فقط روی محصولات خانگی و لپ‌تاپ‌ها اثر نمی‌گذارد؛ در واقع اثر این افزایش قیمت روی بسیاری از تجهیزات سطح بالا هم اثر زیادی دارد. به‌عنوان مثال Network World گزارش داده است که با این افزایش قیمت، هزینه سرورهای Bare-Metal هم افزایش زیادی پیدا کرده است. از آن‌جایی که این امر یک مسئله جهانی است، سرورهای برمتال ارائه‌دهندگان ایرانی هم از این افزایش قیمت ناخواسته و اجباری، مستثنی نیستند. برای آشنایی بیشتر با سرورهای برمتال مقاله سرور bare metal چیست؟ را بخوانید.

علاوه بر این و در صورت ادامه این روند، ممکن است شاهد افزایش قیمت لپ‌تاپ‌ها، سیستم‌های خانگی و همچنین گوشی‌های تلفن همراه هوشمند هم باشیم. همچنین وب‌سایت ShreeSales هم پیش‌بینی کرده است که این موضوع حتی فضاهای ذخیره‌سازی SSD سرورها را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. این وب‌سایت دلیل این موضوع را به این شکل توضیح داده است که چون RAM و DRAM بخشی از سیستم ذخیره و بازیابی اطلاعات را تشکیل می‌دهد، بنابراین فضاهای ذخیره‌سازی در دیتاسنترها هم دیر یا زود با این افزایش قیمت مواجه می‌شوند.

جمع‌بندی

افزایش قیمت جهانی رم در سال ۲۰۲۵ به نقطه‌ای رسیده که نه‌تنها بازار سخت‌افزار، بلکه دیتاسنترها، سرورها، لپ‌تاپ‌ها و حتی گوشی‌های هوشمند را هم تحت‌ تاثیر قرار داده است. در این مقاله از بلاگ پارس‌پک، توضیح دادیم که چرا قیمت رم به‌صورت ناگهانی جهش داشته، چطور تمرکز تولیدکنندگان روی حافظه‌های مخصوص هوش مصنوعی باعث کمبود عرضه در بازار مصرفی شده، سامسونگ چگونه با افزایش قیمت تا ۶۰ درصدی نقش مهمی در تشدید بحران داشته و این تغییرات دقیقاً چه تاثیری بر محصولات مختلف از جمله سرورهای Bare-Metal، لپ‌تاپ‌ها، کامپیوترهای خانگی و فضاهای ذخیره‌سازی گذاشته است.

سؤالات متداول

چرا قیمت رم در سال ۲۰۲۵ افزایش یافته است؟

قیمت رم در سال ۲۰۲۵ به دلیل انتقال ظرفیت تولید به سمت حافظه‌های مخصوص هوش مصنوعی (HBM و DDR5 مخصوص سرور) و کمبود عرضه در بازار مصرفی، افزایش یافته است.

آیا ممکن است قیمت رم دوباره کاهش پیدا کند؟

با شرایط فعلی خیر. تا زمانی‌که تقاضای دیتاسنترهای هوش مصنوعی افزایشی باشد و تولید کنندگان سود بیشتری از رم‌های مخصوص سرور داشته باشند، احتمال کاهش قیمت پایین است.

افزایش قیمت رم روی چه محصولاتی تاثیر می‌گذارد؟

سرورهای Bare-Metal، دیتاسنترها، لپ‌تاپ‌ها، کامپیوترهای شخصی، گوشی‌ها و حتی SSDها از جمله محصولاتی هستند که به‌صورت مستقیم از افزایش قیمت رم تأثیر می‌گیرند.